Psychoterapię poprzedza konsultacja diagnostyczna (1-2 spotkania), która służy określeniu i zrozumieniu problemów Klienta i jego oczekiwań wobec terapii oraz sformułowaniu celów terapeutycznych, czego efektem może być decyzja o rozpoczęciu psychoterapii. Psychoterapeuta kognitywno-behawioralny jest ekspertem od rozpoznania oraz rozumienia mechanizmów powstania zaburzenia. Proponuje on sposoby oraz techniki prowadzące do zmiany w naszym myśleniu, odczuwaniu i funkcjonowaniu.

Sesje terapeutyczne odbywają się raz w tygodniu po wcześniejszym ustaleniu celu terapii. Czas sesji to 50 min. Terapia jest krótkoterminowa i trwa od 10 do 20 spotkań w zależności od problemu.

Terapia kognitywno-behawioralna jest oparta na sokratejskiej logice, jest to zatem metoda która wykorzystuje logiczne argumenty w dialogu sokratejskim prowadzącym do zmiany myślenia i zachowania.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest metodą leczenia. Celem pracy terapeutycznej jest zidentyfikowanie problemu i poprawa naszego aktualnego funkcjonowania. Sesje terapeutyczne, prowadzone są raczej dyrektywnie, zakładają dużą współpracę terapeuty z Klientem. Klient jest uważany za eksperta od samego siebie i przeżywanych przez siebie trudności. To Klient wskazuje na zachowania prowadzące do zaburzeń które chciałby zmienić, rola terapeuty to pomoc w znalezieniu czynników odpowiadających za wykształcenie niepożądanych zachowań. Na początku spotkania Klient t i terapeuta ustalają plan sesji – to Klient decyduje, na czym chce się skoncentrować na każdym etapie terapii. Tempo i zakres terapii zależą od Klienta – terapeuta nie zaleci żadnych działań, na które Klient nie wyrazi zgody. Zaletą terapii CBT jest to, że Klient może ćwiczyć i rozwijać nabyte umiejętności nawet po zakończeniu cyklu sesji. Zmniejsza się dzięki temu możliwość nawrotu problemów i związanych z nimi objawów.

W procesie terapii terapeuta pokazuje nam jak myślenie, przekonania, oceny oraz interpretacje danej sytuacji wpływają na doświadczane w związku z nią emocje, samopoczucie i zachowanie człowieka. Weźmy na przykład sytuację, gdy znajomy/a spóźnia się na umówione spotkanie. To samo zachowanie może być ocenione na różne sposoby powodując związane z tą oceną uczucia, a więc:

• myśl „znowu się spóźnia” powoduje narastanie gniewu,
• myśl „może coś złego się stało” powoduje lęk,
• myśl „pewnie o mnie zapomniał/a” powoduje smutek,

każda z tych emocji spowoduje w konsekwencji inne zachowanie czekającej osoby: od pretensji, poprzez zamartwianie się po obniżenie nastroju.

Zwykle nie jesteśmy świadomi istnienia tych procesów w naszych myślach, uczuciach i reakcjach, myślimy i zachowujemy się automatycznie, reagujemy zawsze tak samo. Za nasze reakcje i zachowania odpowiedzialne są właśnie schematy poznawcze. Schematy poznawcze nasycone są emocjami i osadzone we wspomnieniach. Zachowania są reakcją na bodźce z otoczenia. Na rodzaj tej reakcji mają wpływ emocje i schematy poznawcze.

Sztywne, nieadekwatne do sytuacji schematy poznawcze mają wpływ na myśli, uczucia lub zachowania powodujące nasze cierpienie (lub bliskich nam osób), dlatego warto się im przyjrzeć w trakcie terapii. Możemy wraz z terapeutą je zmodyfikować, co wpłynie na zmianę sposobu myślenia oraz doprowadzi do poprawy naszego samopoczucia a także wpłynie na zmianę zachowania co z kolei spowoduje poprawę jakości życia.