Depresja

W epizodzie depresji zauważymy cztery grupy objawów:

1. Objawy afektywne – tj. związane z nastrojem np. smutek, przygnębienie, poczucie pustki, drażliwość, zniechęcenie czy apatię.
2. Objawy poznawcze – negatywne myśli zazwyczaj wyolbrzymione i irracjonalne.
   
   Osoba inaczej interpretuje siebie i świat, kiedy cierpi na depresję, niż wtedy kiedy jest zdrowa. Ma skłonność do postrzegania siebie, świata i przyszłości w czarnych barwach.
   
   Przykłady myśli osób z depresją to:
   • Jestem niczym, jestem dnem ...
   • Jeśli odmówie, nie polubi mnie ...
   • Pewnie myśli, że jestem beznadziejny ...
   • Nigdy nie będzie lepiej ...
   • To wina mojej odwiecznej głupoty, że nic mi nie wychodzi...

         3.  Objawy behawioralne (w zachowaniu) - z powodu apatii i obniżonej motywacji osoby w depresji często wycofują się z aktywności społecznej i ograniczają swoje dotychczasowe działania. Mogą poruszać się i mówić wolniej niż zazwyczaj, a inni chorzy z  kolei wykazują pobudzenie - są niespokojni, kręcą się, ruszają niespokojnie rękami.

        4.  Objawy somatyczne - zmiany apetytu, snu i energii. Zmiany snu mogą dotyczyć niedosytu lub nadmiaru snu, trudności z zasypianiem albo wczesnego budzenia się. Zmiany łaknienia mogą mieć formę zwiększonego (przybieranie na wadze) lub zmniejszonego (utrata wagi) apetytu.

Diagnozę depresji stawia się jedynie wtedy, gdy pewna ilość tych elementów jest obecna jednocześnie przez co najmniej dwa tygodnie i przeszkadzają one w wykonywaniu codziennych zajęć.

Terapia CBT jest skuteczna w czasie trwania epizodu depresji (faza ostra) jak i w leczeniu podtrzymującym (kiedy działamy w celu utrzymania zdrowia po przebytym epizodzie, czyli nie dopuszczamy do nawrotu). Uczy technik zapobiegania depresji w przyszłości: planowania zajęć, oceny poczucia przyjemności i sprawności, monitorowania i kwestionowania myśli oraz radzenia sobie z nimi. Ważne jest też, aby nauczyć się dostrzegać wczesne oznaki nawrotu depresji.

Fobia społeczna

Fobia społeczna to strach przed negatywną oceną ze strony innych ludzi, to lęk lub dyskomfort przy wykonywaniu codziennych zadań pod badawczym spojrzeniem innych ludzi np. jedzenie w miejscu publicznym, podpisywanie się, rozmowa z nieznajomym, rozmowa ze znajomym, płacenie przy kasie w sklepie.
Zasadniczo chodzi o wrażenie jakie w przekonaniu osoby z fobią społeczną wywiera ona na innych.

Myśli jakie mają osoby cierpiące na fobię społeczną:

• Nie wiem jak się zachować?
• Co powiedzieć?
• Będę wyglądał jak skończony idiota.
• Wyjdę i nie będę w stanie nic powiedzieć
• Inni pomyślą, że jestem głupi, słaby, szalony.

Jeżeli brzmią one znajomo możesz podjąć terapię. Badania mówią, że nawet gdy problemy z lękiem występują od dzieciństwa lub przez większość życia stan większości pacjentów po terapii się poprawił.

Zaburzenie lękowe z napadami paniki.

Atak paniki to intensywne odczucie obawy lub bezpośrednio zagrażającej katastrofy, które wybucha nagle i wiąże się z doznaniami fizycznymi (zawroty głowy, szybkie bicie serca, mdłości czy parastezje) przynoszącymi cierpienie psychiczne. Podczas ataku osoba lęka się, że dzieje się coś bardzo niepokojącego jak atak serca, wylew lub atak szaleństwa.

Myśli których doświadcza osoba cierpiaca na to zaburzenie to np.

• Dostanę zawału ...
• Ślepnę ...
• Tracę kontrolę popadam w obłęd ...
• Zemdleję podczas napadu, lęk spowoduje, że zasłabnę ...
• Przestanę oddychać, uduszę się i zabrakie mi powietrza ...

Terapia poznawczo-behawioralna ma udowodnioną skuteczność w leczenia tego zaburzenia. Średnio 12 sesji pozwała radzić sobie pacjentom z napadami paniki.

Uogólnione zaburzenie lękowe.

Kluczową cechą myślenia w lęku uogólnionym jest uporczywe i nawracające zamartwianie się, które pacjent odczuwa jako nadmierne, przesadne i nie do opanowania. Zamartwianie jest strategią radzenia sobie z trudnościami. Problem staje się bardziej poważny, jeżeli osoba martwi się tym, że tak się zamartwia. Przedmiotem zamartwiania się staje się samo martwienie.

Przykładowe mysli pacjentów z tym zaburzeniem to:

• Dzięki martwieniu lepiej sobie radzę.
• Gdy się martwię, zawsze jestem przygotowany na najgorsze.
• Jeżeli się nie martwię mogę spowodować, że nie stanie się nic złego.
• Mogę zwariować od tego ciągłego martwienia.
• Moje obawy nie dają się opanować.
• Mógłbym się martwić i nigdy nie przestać.

Czas terapii to ok. 10 sesji.

Zaburzenie stresu pourazowego PTSD.

Jest to zaburzenie lękowe, które powstaje w wyniku stresu o bardzo dużej sile powodujący psychiczny kryzys, który czasem przekracza ludzkie możliwości poradzenia sobie z nim samemu. Jest to przedłużona lub opóźniona reakcja na stres.

Zaburzenie to powstaje wtedy, gdy osoba doznała traumatycznego doświadczenia, była świadkiem jednego lub kilku z poniższych sytuacji:

• śmierć innej osoby,
• sytuacja zagrożenie śmiercią swoją lub kogoś innego,
• wypadek, gdzie było zagrożone zdrowie swoje lub innych.

W trakcie zdarzenia pojawia się intensywny strach, poczucie bezradności i przerażenia. Występują trzy grupy objawów PTSD:

1. Ponowne przeżywanie, odtwarzanie. Może występować w różnych postaciach:
   • Nawracające wspomnienia zdarzenia;
   • Nawracające sny dotyczące wydarzenia;
   • Zachowania lub emocje pojawiające się tak, jakby wydarzenie traumatyczne miało wciąż miejsce;
   • Cierpienie, w momencie zetknięciem się z jakimkolwiek bodźcem zewnętrznym lub wewnętrznym symbolizującym lub przypominającym wydarzenie traumatyczne;
   • Reakcja fizjologiczna w odpowiedzi na zetknięcie się z jakimkolwiek bodźcem, zewnętrznym lub wewnętrznym symbolizującym lub przypominającym wydarzenie traumatyczne.
2. Unikanie/Odrętwienie:
   • Wysiłki w celu uniknięcia myśli, uczuć, czy rozmów związanych z traumą;
   • Podejmowane wysiłki w celu uniknięcia aktywności, miejsc, ludzi, którzy mogliby przywołać wspomnienie traumatycznego wydarzenia;
   • Całkowita niezdolność do odtwarzania ważnych okoliczności wydarzenia;
   • Zmniejszone zainteresowanie czy podejmowanie ważnych aktywności;
   • Poczucie izolacji i obcości w kontakcie z innymi osobami;
   • Zawężony zakres odczuwanych emocji;
   • Poczucie braku perspektyw na przyszłość.
3. Nadmierne wzbudzenie:
   • Trudności w zasypianiu lub podtrzymywaniu snu;
   • Drażliwość lub wybuch gniewu;
   • Trudności w koncentracji uwagi;
   • Nadmierna czujność;
   • Wzmożona reakcja zaskoczenia.

Pacjenci próbują:

• unikać myśli, uczuć lub rozmów związanych z urazem,
• unikać działań, miejsc lub osób budzących przypomnienia traumy,
• nie mogą sobie przypomnieć ważnych aspektów urazu,
• zmniejsza się w znacznym stopniu zainteresowanie i udział w aktywności,
• pojawia się poczucie dystansu i wyobcowania wobec innych osób,
• zmniejszają się rozpiętości odczuwania przyjemnych odczuć,
• pacjenci mają poczucie ograniczenia przyszłości.

W trakcie terapii poznawczej terapeuta pomaga zrozumieć i zmienić sposób myślenia o traumie i jej następstwach. Zadanie pacjenta polega na zrozumieniu, w jaki sposób pewne myśli na temat zdarzenia traumatycznego wywołują stres i sprawiają, że objawy przybierają na sile. Niezbędna jest więc dokładna psychoedukacja na temat tego co się z pacjentem dzieje i z czego to wynika.

W trakcie terapii pacjent uczy się, jak radzić sobie ze stresem, napięciem i wspomnieniami tak, by móc wrócić do funkcjonowania sprzed traumatycznego zdarzenia.

Metoda terapii PTSD jakiej używam to „Przedłużona ekspozycja „ E. Foa, metoda ta ma udowodniona naukowo skuteczność. W literaturze podkreśla się rolę trzech głównych technik terapeutycznych stosowanych w leczeniu PTSD. Są to: techniki ekspozycji przedłużonej, techniki restrukturyzacji poznawczej oraz techniki opanowywania lęku-trening oswajania stresu.

Terapia poznawczo-behawioralna pacjenta cierpiącego na PTSD składa się z 10 sesji trwających 60-120 minut, przeprowadzanych raz w tygodniu. Pomiędzy sesjami pacjent ma do wykonania zadanie domowe.

Hipochondria - lęk o zdrowie.

Głównymi cechami tego zaburzenia jest przekonanie o poważnej chorobie (lub stan przed jej rozwojem), które opiera się na błędnej interpretacji obaw lub objawów somatycznych. Osoba dopuszcza możliwość, że może wyolbrzymiać wielkość budzącej strach choroby lub może wcale nie być na nią chora. Pacjenci z lękiem o zdrowie na ogół reagują na otuchę ze strony lekarzy natychmiastową redukcją dolegliwości psychicznych. Jest to jednak działanie przejściowe i działa zwykle od kliku godzin do kilku dni.

Typowe myśli to:

• Jestem bardziej zagrożony rakiem niż inni.
• Mam słaby organizm.
• Jestem bardziej podatny na zachorowanie lub przedwczesną śmierć.
• Dopuszczenie myśli, że czuje się dobrze może być kuszeniem losu i stanie się coś złego.
• Ból głowy może być oznaką guza mózgu, który stanowi zagrożenia dla życia.

Terapia CBT pozwoli Ci rozpoznać twoje błędy myślenia i podważyć przekonania dotyczące zdrowia i choroby oraz zebrać dowody na rzecz alternatywnego myślenia.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne to zaburzenia lękowe.Osoby, u których rozwijają się te zaburzenia mają niekontrolowane myśli i lęki (obsesje). Te obsesje są przyczyną zachowań powtarzalnych (kompulsji), stosowanych w celu powstrzymania obsesji. Osoby z tym zaburzeniem mogą zdawać sobie sprawę z tego, że ich obsesje są nieuzasadnione i mogą próbować powstrzymać swoje zachowania kompulsyjne. Powstrzymywanie zachowań kompulsyjnych zwiększa niepokój i cierpienie, sprawiając, że osoba powtarza swoje zachowanie.

Wiele osób po wyjściu z domu czasami martwi się o to, czy nie zostawiły włączonej kuchenki lub czy zamknęły drzwi na klucz. To zmartwienie może skłonić do powrotu do domu, aby upewnić się, czy wszystko jest w porządku. Tego typu niepokoje i zachowania są normalne, jednak niektóre osoby w takich sytuacjach odczuwają skrajny lęk. Często niepokój jest tak intensywny, że wpływa na zdolność danej osoby do prowadzenia normalnego życia. Aby zmniejszyć niepokój, dana osoba może angażować się w powtarzalne działania i może doświadczyć większego niepokoju, jeśli działania te nie zostaną wykonane. W takim przypadku lekarz może zdiagnozować zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne lub inaczej OCD.

Charakter zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych można podzielić na dwa obszary: obsesyjne i kompulsyjne. U większości osób z OCD występują objawy z obu obszarów. Niektóre osoby z zaburzeniami mają tylko objawy obsesyjne lub tylko kompulsyjne.

Chociaż objawy obsesyjne i kompulsyjne różnią się w zależności od osoby, pewne obsesyjne myśli są wspólne. Przykłady obsesyjnych myśli to:

• strach przed zarazkami, stanami chorobowymi lub ciężką chorobą
• strach przed zranieniem siebie lub innych
• brutalne myśli o charakterze seksualnym
• strach przed utratą ważnych rzeczy
• skupienie się na precyzji i porządku
• skupienie się na przesądach
• rygorystyczne przywiązanie do przekonań religijnych

Kompulsje są zachowaniami i mogą się różnić w zależności od osoby z OCD, lecz istnieją pewne wspólne kompulsje. Są to między innymi:

• sprawdzenie, a następnie ponowne sprawdzenie zadań, które zostały już zakończone
• nieustannie wydzwanianie do przyjaciół i rodziny, aby sprawdzić, czy są bezpieczni
• liczenie lub powtarzanie słów
• nadmierne sprzątanie lub mycie
• zamawianie rzeczy
• gromadzenia śmieci, które nie mają żadnej wartości lub nie są nic warte

Celem terapii jest modyfikacja dysfunkcjonalnych ocen i przekonań dotyczących natrętnych myśli i związanegoz nimi działania.  W trakcie terapii wprowadzane są również alternatywne strategie radzenia sobie z natręctwami.